Önsöz

Bu yazı Sevinç Getirici Haber’in Matta’ya esinlenen parçasıdır. İsa Mesih yeryüzünde hizmete başlarken her kesimden on iki öğrenci seçti, onları Apostolos (Gönderilenler) olarak adlandırdı. Matta on iki öğrencinin adlarını verirken (10:3) kendisini “Gümrük vergisi toplayan Matta” diye tanıtır.

Matta Romalılar hesabına gümrük vergisi toplayan bir Yahudi'ydi. Aynı zamanda ‘Alfeos oğlu Levi’ diye de anılır (Markos 2:17). İsa Matta’yı öğrencisi olmaya çağırınca, Matta işini gücünü bırakıp O’nun ardı sıra gitti (Luka 5:27,28). Matta hiç kimsenin sevmediği bir halk kesimindendi. Ama İsa'nın çağrısını duyarak kendisine apayrı bir yön seçti. Çok parlak bir şölen düzenleyerek ona, “Ardım sıra gel” diyen İsa'yı da şölene çağırdı (Luka 5:29). Bu yazının birinci yüzyıl ortalarında Antakya'da yazıldığı, İsa'ya ilişkin bilgi isteyen ilk inanlılara kaynak olduğu varsayılır.

Matta’nın insanlığa tanıttığı İsa Tanrı’nın Mesih'idir, gelecek olan Kral’dır (2:2; 21:5; 22:11; 25:34; 27:11,37,42). İsa sekiz kez Davut Oğlu olarak tanıtılır. O, Yeşaya peygamberin sözünü ettiği Tanrı uşağı (12:18), insanların hastalıklarını ve dertlerini yüklenen kişidir (8:17).

İsa Eski Antlaşma’da Tanrı’nın belirttiği ruhsal yasalara yepyeni bir anlam verdi (5:21-24, 27-30, 33-37). Yasa’nın harfine değil, ruhuna gösterdiği derin bağlılık biçimci din kuşaklarını öfkelendirdi. İsa'yı ortadan kaldırmayı temel amaç edindiler. En sonunda da bunu başardılar. Biçimci din kuşaklarının bu tutumu Tanrı hükümranlığının onlardan alınıp yaraşıklı ürünleri getirenlere - uluslara- verilmesiyle sonuçlanacak (21:43).

Yazar Matta anlattığı olayların Eski Antlaşma peygamberlerince açıklıkla belirtildiğini, “Böylece peygamberlik sözü yerine geldi” diyerek vurgular. 123 kez Eski Antlaşma peygamberlerinin sözlerini aktararak bunların nasıl bütünlendiğini okuyucunun dikkatine getirir. Peygamberlik sözleri kitapta rastlanan olayların bir dokusu gibidir. Bu yazıda ‘Göklerin Hükümranlığı’ sözü otuz kez geçer. Ayrıca Matta, İsa’nın yirmi mucizesine değinir. İsa’nın beş uzun konuşması da bu yazıda yer alır.

Bunlar şu başlıklarla sıralanır:

1.           Mutluluklarla başlayan sağtöre ilkeleri 5:1-7:27.

2.           İsa’nın öğrencileri hizmete göndermesinden önce açıkladığı gerçekler 10:1-42.

3.           Tanrı’nın hükümranlığıyla ilgili simgesel öyküler 13:1-52.

4.           Sağlıklı insan ve topluluk ilişkileri 18:1-35.

5.           İsa’nın dinsel ikiyüzlülüğü kınayan sözleri ve ikinci kez gelişiyle ilgili eskatologya açıklamaları 23:1-25:36.

Bu son konuyla ilgili olarak, Eski Antlaşma peygamberlerinden aktarılan açıklamalar ilginçtir (bkz. 24:30).

Sözü edilen beş konuşmanın her biri: “İsa bu sözleri sona erdirince” yinelemesiyle noktalanır (7:28; 11:1; 13:53; 19:1; 26:1).

İsa’nın bu öğretişleri çağlar boyu inanlılar topluluğunun yaşam ilkesi ve sağtöre ölçüsü olmuştur.

Önsöz

İ.S. 55-60 yıllarında Tanrı esiniyle Roma’da yazılan bu İncil parçasında onu yazanın adı geçmiyor. Genel olarak bu kişinin Markos diye tanınan Yuhanna olduğu bilinir (Habercilerin İşleri 12:25). Markos öğrenci Petros aracılığıyla Mesih bağlısı oldu (I.Petros 5:13). Annesinin adı Meryem’di; ilk inanlılar dua etmek için onun evinde bir araya gelirdi (Habercilerin İşleri 12:12). Markos, Pavlos ve Barnabas’la birlikte ilk Haber Gezisi’ne katıldı (Habercilerin İşleri 12:25; 13:5).

Yazının birçok yerinde de görüldüğü gibi Markos, İsa’nın yaşamını ve işlerini belirgin güçle ve kesin yetkiyle hiç durmadan süren bir hizmet olarak belirtir. O’nun yetkisi öğretisinde, cinleri çıkarmasında, günahları bağışlamasında görülür. Olaylar geliştikçe bağlıları İsa’yı daha iyi anlar, O’na direnenlerin düşmanlığı ise artar. Markos İsa’nın on yedi mucizesine değinerek, bunlara O’nun öğretisinden daha da geniş çapta yer ayırır.

Bu yazı şöylece özetlenebilir:

1.           Hazırlayıcı olaylar 1:1-13

2.           Galile’de önceki hizmet 1:14-7:23

3.           Sur ve Sayda ’yı ziyaret 7:24-30

4.           Kuzey Galile’de hizmet ve öğreti 7:31-9:50

5.           Perea’daki hizmetin sonu, Yeruşalim’eyolculuk 10:1-52

6.           İsa’nın çarmıha çakılışı ve dirilişiyle ilgili olaylar 11-16:8

7.           Dirilen İsa’nın açıklanışı ve göklere yükselişi 16:9-20

Önsöz

Yazar Luka’ya yaklaşık 80 yılında esinlenen bu İncil parçası, Mesih inancının yüzeye gelmesini ve gelişmesini inceleyen yazarın sunduğu ilk yazıdır. İkincisi Habercilerin İşleri’dir. Yazma yeteneği çok güçlü olan bu doktor-tarihçi, Mesih’in insanlığın kurtarıcısı olarak dünyaya gelişini ve esinlediği inancın yayılışını kaleme aldı. Amacı okuyucunun imanına tarihsel temel ve kanıt sağlamaktı. Bunu önsözüyle belirtiyor ve yazılarını Teofilos adlı o günün ileri gelen bir kişioğluna sunuyor (1:1-4). Luka, Haberci Pavlos’a gezilerinde yol arkadaşlığı yapmış, onun deneyimlerini, görgülerini ayrıntılarıyla kaleme almış (Habercilerin İşleri 16:10; Koloseliler 4:14; Filimon 24; II.Timoteos 4:11), ilgi çekici yaklaşımla çeşitli yönlerini yazan bir aydındır. Tanrı’ca esinlenmiş olmanın yanı sıra tarih bilgisi geniş ve kanıtlıdır.

Luka İsa’nın yaşam ve hizmet öyküsünü dile getiriyor. Önündeki ana konuya nesnel açıdan eğilerek, okuyucuyu Mesih’in yeryüzündeki bedeni olan inanlılar topluluğunun (kilisenin) doğuşuna doğru götürüyor. İsa’yı yetkin insan olarak tanıtan Luka’nın temel konusu Rab’bin kurtuluş sağlayan Sevinç Getirici Haberi’dir (4:17-19; 19:10). Burada Tanrı insanlığı kurtarmaya gelen kurtarıcıdır (22:19,20). Engin yüreklileri yükselten, açları güzel şeylerle doyuran O’dur (1:52,53). Luka İsa’nın on dokuz mucizesine değinir.

Bu yazı şöyle özetlenebilir:

1.           Giriş, İsa’nın yeryüzüne gelişi 1:1-4:13

2.           Kamu hizmetinin başlaması (özellikle Galile’de) 4:14-9:50

3.           Başlıca Perea ’da geçen kamu hizmeti 9:51-19:28

4.           İsa’nın çarmıha çakılmasıyla ilgili olaylar 19:29-23:55

5.           İsa’nın dirilişinden sonraki olaylar 24:1-53

Önsöz

Birinci yüzyılın sonlarında Tanrı esiniyle kaleme alınan bu İncil parçasının yazarı adını bildirmiyor. İsa’nın On İki Öğrencisi’nden Yuhanna olduğu anlaşılan bu kişi kendisini İsa’nın sevdiği öğrenci olarak tanımlıyor (13:23; 21:7,20; 19:26). Yazar anlattığı olaylara doğrudan doğruya tanık olduğunu belirtiyor (1:14; 19:35; 21:24).

Yazının ana konusu, Giriş’te belirtildiği gibi, insan bedeninde açıklanan öncesiz Tanrı Sözü’dür (1:1-18). Yazar, İsa’nın yedi çarpıcı mucizesi üzerinde özellikle duruyor. Bunlardan başka, O’nun ölüler arasından dirilişi tümden kanıtlayıcı Tanrı olgusu olarak belirtiliyor. Dirilişinden sonra, başarısızlıkta bocalayan öğrencilerine yüz elli üç iri balık tutturuyor. Bu seçkin belirtileri insanların Mesih’e iman etmesi ve sonsuz yaşam gönencine gelmesi için kaleme aldığını vurguluyor yazar (20:30,31).

İsa, “Yol da, gerçek de, yaşam da Ben’im” der (14:6). Bu yazıda İsa, güncel yaşamla ilgili nesneleri, varlıkları soyut açıdan dile getirerek sayısız ruhsal gerçeğe yakından ışık tutar; su, ekmek, çoban, koyun, vb.

Yuhanna’nın yazısı, konuları başka açıdan ve zaman döneminden ele alan Matta, Markos, Luka yazılarından ayrımlı bir özellik taşımaktadır. Onlar daha çok İsa’nın Galile’deki hizmetini konu ederken, Yuhanna Yeruşalim’deki hizmet üzerinde durur. Onlar İsa’nın öğretisini simgeler yoluyla anlatırken, Yuhanna bunu karşılıklı konuşmalarla dile getirir. Bunların yanı sıra daha birçok ayrım belirgindir. Çünkü her bir yazar başka başka okuyucu topluluklarına seslenmiştir. Ayrıca Yuhanna’nın bu parçayı ilk üç yazardan daha geç bir tarihte yazmış olduğu da belirtilmeli. İlk üç yazarın üzerinde durduğu konular İsa Mesih’in yaşamıyla ve O’na ilişkin olgular mozaiğiyle döşeliyken dördüncü yazarın yaklaşımı belirgin biçimde tanrıbilim gerçekleriyle donatılmıştır.

Bu yazı şöyle özetlenebilir:

1.       Giriş 1:1-18

2.       İsa’nın dünyaya açıklanışı 1:19-12:50

3.       İsa’nın öğrencilerine açıklanışı 13:1-17:26

4.       İsa’nın çarmıha çakılışı ve dirilişi 18:1-21:25

Önsöz

Habercilerin İşleri Mesih topluluğunun başlangıcını ve dört köşeye yayılmasını dile getiren belgedir; Tanrı’dan esinlenen yazarı Luka’dır. 63 yılında Roma’dan yazan Luka ilkin İsa’nın yaptıklarını ve öğrettiklerini kaleme almıştı. Konuya ilişkin daha geniş bilgi edinmek için Luka yazısının başlangıcındaki açıklamayı okumanız yararlıdır.

Önceki parçanın da ona yöneltildiği Teofilos, İsa’nın yaşamı ve inancıyla yakından ilgilenen tanınmış biridir. Bir hekim ve düşünür olan Luka’yı tanrısal bildirinin başlangıcı ve gelişimi üzerinde nesnel bir araştırmaya atamıştır. Böylelikle tanrısal yapıtın tüm insanlığa yayılmasına katkısı olmuştur.

Yazıdaki ‘biz’ sözcüğüne dikkat edilsin: 16:11-17; 20:5; 21:18; 27. ve 28. bölümler. Luka haberci Pavlos’un haber gezilerine katılan ve son olarak Roma’ya giden yol arkadaşıdır. Dr. Luka’nın öbür habercilerle de ilişkisi olduğu anlaşılıyor.

Bu yazı Yeruşalim’de Kutsal Ruh’un etkisiyle oluşan, sonra da gelişen inanlılar topluluğunun her yana yayılışına tanık olmuş aydın bir tarihçinin kaleminden çıkmıştır. Yunanca başlığı Gönderilenlerin İşleri (Apostolos) olarak çevrilir. İsa’nın Sevinç Getirici Haber’ini tüm insanlığa yaymaya, tanıtmaya gönderdiği inanlıların çalışmaları..

Yazı şöyle özetlenebilir:

1.           İnanlılar topluluğunun başlangıcı 1:1-5:42

2.           Baskılar yayılmaya yol açıyor 6:1-9:31

3.           Haberci Petros ’un Haber ’i yayması 9:32-12:24

4.           Antakya’daki topluluğun öncülüğü 12:25-16:5

5.           Haberci Pavlos’un yolculukları 16:6-19:41

6.           Haberci Pavlos’un Yeruşalim ’e dönüşü ve Roma yolculuğu 20:1-28:31

Önsöz

Birinci yüzyılda her yere dağılmış inanlılar topluluklarını ve topluluk liderlerini eğitmek, yüreklendirmek ve Mesih bağlılığında bağdaştırmak için genç kilise topluluklarına Tanrı esinlemesiyle yazılan mektupları okuruz İncil’de. Toplamı yirmi bir olan bu mektupların ana konusu Tanrı katında kişinin nasıl doğruluğa erişebileceği, bağlıların nasıl eğitileceği, toplulukların ne yolda yönetileceğidir. Bunlardan on üçünü yazmak için Tanrı haberci Pavlos’u seçti ve esinledi.

Önemi çok yüksek olan Romalılar Mektubu 58 yılında Pavlos’un üçüncü haber gezisi sırasında Korintos kentinden yazıldı. Mektup iki önemli kesime ayrılır: ÖĞRETİ (Bölüm 1-11), UYGULAMA (Bölüm 12-16). Ana konu insanın günahlılığıdır; İsa Mesih’e iman ederek doğrulukla donatılmak, Kutsal Ruh’la dolup Tanrı ’yı hoşnut eden yaşamı yaşamaktır.

İlk kesimde karşımıza insanla ilgili üç konu çıkıyor: 1- Evrensel Suçluluk (1-3), 2- Kişisel Günahlılık (7:15-24); 3- Tanrısal Egemenlik (9:7-18). Mektubun ana konusu 1:16-17’de açıklanmaktadır. Eski Antlaşma’dan gelen bu köklü gerçek (bkz. Habakkuk 2:4). Galatyalılar’a Mektup 3:11 ve İbraniler’e Mektup 10:38’de de konu edilmekte, tanrıbilim öğretisinin temeli olarak belirtilmektedir.

Bu yazı şöylece özetlenebilir:

1.     Herkes doğrulukla donatılmaya gereksinimli 1:1-3:20.

2.     Suçluluk kesindir, doğruluk kayrayladır 3:21-5:11.

3.     Adem’le birlik, Mesih’le birlik 5:12-7:25.

4.     Tanrı tasarılarının bütünlenmesi 8:1-9:5.

5.     Egemen Tanrı isteği uyarınca seçilenler 9:6-11:36.

6.     Mesih’e imanın uygulanışı 12:1-16:27.

Önsöz

Haberci Pavlos Korintos kentine ilk kez 50 yıllarında geldi ve orada bir buçuk yıl geçirdi (Habercilerin İşleri 18:11,18). Bu önemli kent kuzey Yunanistan’ı güneye bağlayan dar kara parçasının altındaydı. Önemli bir liman merkezi olduğundan ticaret, zevk u sefa ve her çeşit uçarılık bu kentin özelliklerindendi. Korintos’taki putatapıcılık her tür çirkinliğe olanak tanırdı. Pavlos bu kente 55 ya da 56 yıllarında yeniden geldi (H.İ. 20:3). Ayrıca kısa bir ziyaretine de değiniyor (II.Korintoslular 2:1). Bu ziyaretler sarsıntılarla çalkalanan inanlılar topluluğunun desteklenmeye ne denli gereksinimi olduğunu açıklıyor. Korintoslular Pavlos’a mektup yazarak kendilerini aydınlatmasını istediler (I.Korintoslular 1:1; 16:7).

Pavlos üç ziyaretinin yanı sıra, bu topluluğa Tanrı esinlemesiyle mektuplar da yazdı. Bunlar inanlılar topluluklarının çeşitli sorunlarına Tanrı’nın yanıtını oluşturur: Örneğin evlilik, boşanma, seks ilişkilerinde Tanrı ne buyurur? Putlara kesilen sunular yenir mi? Toplulukta kadınların yeri ya da durumu nedir? Kutsal Ruh’un verdiği bağışlar konusuna nasıl yaklaşmalı? Ölüler nasıl dirilir? vb. 54 yılında yazılan bu mektup şöyle özetlenebilir:

1.           Giriş 1:1-9

2.           Toplulukta görülen ayrılıklar 1:10-4:21

3.           Saygın yaşamı bırakanlar 5:1-6:20

4.           Evlilik konusu 7:1-40

5.           İnanlıların özgürlüğü neyi içerir? 8:1-11:1

6.           Sağlıklı tapınış 11:2-14:40

7.           Ölülerin dirilişi 15:1-58

8.           Çeşitli sorunlar 16:1-24

Önsöz

Haberci Pavlos ilk ziyaretinden 5-6 yıl sonra Korintos yörelerini bir kez daha ziyaret etti ve orada üç ay geçirdi (Habercilerin İşleri 20:2,3). Sonra Makedonya’ya geçti. Korintos’taki ruhsal çalkantılar yatışacağına yoğunlaşmıştı. Daha önce Pavlos bu topluluğa başka bir mektup daha yazmıştı (2:3,4). Mektubu götüren Titos Korintoslular’ın duyduğu acıyı ve derin üzüntüyü Pavlos’a bildirdi (2:13; 7:5-7). Bunun üzerine Pavlos Tanrı esinlemesiyle onlara bu mektubu yazdı (7:5-16).

Birinci mektuptan yaklaşık bir yıl sonra (56 ya da 57 yılında) yazılan bu mektup, Tanrı habercisinin duygularını açığa vurmaktadır. Öbür mektupta olduğu gibi burada da ölülerin dirilişine değiniliyor (5:1-10), parasal armağanların niçin ve nasıl verileceği anlatılıyor (8. ve 9. bölümler). Pavlos böylece Korintos’taki topluluğu Yeruşalim’deki yoksul inanlılara yardım etme yolunda isteklendiriyor (8:4,19,20; 9:1,12,13). Tanrı habercisinin haberi yayarken karşılaştığı çeşitli saldırıları ve baskıları dile getiriyor (11 ve 12 bölümler).

Bu arada kendilerine haberci süsü vererek bildiriye ve gerçek haberciye direnenlerin sahte davranışlarını sergiliyor (11:13), kendisinin ön sıradaki habercilerden geri kalmadığını belirtiyor (11:5; 12:11), Tanrı’dan aldığı habercilik yetkisini kanıtlıyor (3:1; 5:12; 7:2; 10:2,3; 11:5,6; 12:11; 13:3), hizmet sunucusunun etkin bir resmini çiziyor, Tanrı için çalışanın öz yapısını canlandırıyor (13:4).

Bu mektup şöylece özetlenebilir:

1.           Haberci Pavlos’un deneyimleri 1:1-2:17

2.           Haberci Pavlos’un sınavlanan hizmeti 3:1-7:16

3.           Ruhsal armağanlar 8:1-9:15

4.           Habercilik yetkisi 10:1-13:14

Önsöz

Mektubun yazarı Tanrı’dan esinlenen haberci Pavlos’tur. Bu önemli yazının 55-60 yılları arasında kaleme alındığı varsayılıyor. Nereden yazıldığına gelince, yorum ve görüşler değişiyor. Galatya Orta Anadolu’yu kapsayan geniş bir bölgeydi.

Bu mektup Mesih bağlısının Özgürlük Belgesi olarak anılır. Mesih’e iman edip Tanrı tarafından doğrulukla donatılmak insanın temel gereksinimidir (3:11). Sağlanan kayranın kabulü bireyi her tür yasasal, töresel, biçimsel bağlantıdan özgür kılar. Burada iman, kayra, özgürlük, haç sözlerine sık sık rastlanır: (1:6; 2:11; 3:1-11; 4:9-11; 5:1-7; 6:15). Ruhsal yasanın (şeriat) hiçbir kurtarma yeteneği yoktur. Tersine, ruhsal yasa bireyin günahlılığını göstererek herkesi suçlar. Atamız İbrahim ruhsal yasa olmadan, iman ilkesi uyarınca doğrulukla donatıldı (2:15-5:6).

Haberci Pavlos Sevinç Getirici Haber’in insan buluşu bir varsayım olmadığını, tersine Tanrı’dan kaynaklandığını vurguluyor, kendisine verilen habercilik çağrısının doğruluğunu kanıtlıyor (1:10-16; 1:17-2:14). Galatya’daki topluluk töreci, yasayı vurgulayıcı öğretmenlerin hedefi olmuştu. Yazar Pavlos onların uğraşlarına ödün vermeksizin kayra ilkesinin biricik yön olduğunu arasız üstelemeyle vurguluyor. İnanlıları çaptan düşmenin yıkıcılığına ilişkin enikonu uyarıyor.

Pavlos kendilerine haberci süsü verenlerin inanlıları kandırıcı öğretilere sürüklediğini anımsatarak, bunlara karşı geniş kapsamlı uyarıda bulunuyor (5:17,18). Ruhsal yaşam yönteminin bedensel yaşama üstünlüğünü kanıtlıyor (5:19-26). İman yaşamının ürünlerini kayra bildirisinin kanıtı olarak tanıtıyor (6. bölüm).

Mektup şöylece özetlenebilir:

1.           Tanrı habercisinin savunması 1:1,2-2:21

2.           İmanla ilgili gerçekler 3:1-4:31

3.           Özgürlük Ruh’tan kaynaklanır 5:1-6:10

4.           Sonuç 6:11-18

Önsöz

Mektubu Tanrı esinlemesiyle kaleme alan haberci Pavlos’tur. Roma’da tutukluyken bu İncil parçasını yazan Pavlos, oradan Koloseliler’e, Filippililer’e, Filimon’a da mektuplar yazdı. Bu mektubun yazılış tarihi 60-64 yılları arasına rastlar. Pavlos’un Efesos’u ilk ziyareti Habercilerin İşleri 18:18-21’de, ikinci ziyaretiyse 19:2-7’de anlatılır. Buradaki hizmet birçok parlak olguyu içerir (Habercilerin İşleri 19:9-20, 23-41; 20:17-35).

Kilise topluluğunun başlangıç döneminde Yahudilik’ten gelen inanlılar, uluslardan gelen inanlılarla Mesih bağlılığındaki birliğin gereğini kavramakta güçlük çektiklerinden, bu mektubun yazılması zorunluluğu belirdi. Mektubun ana konusu 4:13’te belirgin oluyor: Tanrı bireyi yaşam özgürlüğüne kayrayla kavuşturur (1:7, 2:5, 7-10). Amacı tüm kurulu düzeni Mesih bütünlüğünün olgunluğunda birliğe eriştirmektir.

Bu gerçeğin sürekli yinelenişiyle ilgili olarak 1:1,3,6,12,15,20; 2:10,13; 3:11; 4:21’e bakınız. Tanrı vaatlerini Kutsal Ruh aracılığıyla mühürlemiştir (1:13; 2:18,22; 3:16; 4:3,4). ‘Gökselyerlerde’ deyimi için bkz. 1:3,20; 2:6; 3:10.

İnanlının benimseyeceği yaşamsal, aktöresel tutumla ilgili öğütler için bkz. 1:17-21. Evlilik yaşamıyla ilgili tutum için bkz. 5:22-33. İnanlının sürdürdüğü ruhsal savaşla ilgili konular için bkz. 6:10-18.

Bu mektup şöylece özetlenebilir:

1.           Önsöz 1:1-14

2.           Topluluğun yaşamsal bağlılığı Mesih’te 1:15-3:21

3.           Topluluğun çevresiyle ilişkileri 4:1-6:9

4.           İsteklendirme 6:10-24

Önsöz

Mektubu Tanrı esinlemesiyle yazan haberci Pavlos’tur. Roma’da kaleme alınan bu İncil parçasının yazılış tarihi 60-64 yılları arasına rastlar.

Makedonya’nın Filippi kentindeki inanlılar topluluğu, Pavlos’un ikinci habercilik gezisinde, bu kenti ziyaret etmesiyle çok çetin koşullar altında kuruldu (Habercilerin İşleri 16:11-40). Filippi kenti Roma İmparatorluğu tarafından kurulan bir koloniydi. Roma yetkilileri buraya kendi insanlarını yerleştirdi. Bu yerde Yahudi sinagogu yoktu; Yahudi varsa, herhalde sayıları çok azdı. Bu toplulukta Mesih inanlılarının başlıca özelliği sevgi ve eliaçıklıktı (4:15,16; II.Korintoslulara 8:2).

Mektubu yazan Pavlos Roma’da cezaevindedir. Bu sırada ona bir armağan gönderen Filippililer’e teşekkür sunmakta, oradaki inanlılar topluluğuyla ilgili pek çok duygulandırıcı anıyla avunmaktadır. Bu yazıda Mesih inanlısının güven, sevinç, sevgi, yengi gönencinde yaşayan biri olduğu belirtiliyor (1:4,18; 2:1,2,17,18; 3:1; 4:4,10). Mektubun ana konusu, insanlık için kendisini alçaltan kurtarıcı İsa Mesih’tir (1:11,18,20,21; 2:5-11; 3:7-14,20,21; 4:7,13,19,23).

Haberci Pavlos inanlılar topluluğunu aldatıcı öğreticilere karşı uyarıyor (3:4-9,18,19), Mesih’i bilmenin ve O’nunla özdeşleşmenin temel amaç olduğunu belirtiyor (3:10-14), yurdu göklerde olan Mesih bağlısının oradan bir kurtarıcı beklediğini anımsatıyor (3:20,21).

Bu mektup şöyle özetlenebilir:

1.           Önsöz 1:1-11

2.           Haberci Pavlos’un durumu 1:12-26

3.           Mesih bağlısının yaşamı ve paydaşlığı 1:27-2:18

4.           Mesih bağlılığında insan ilişkileri 2:19-3:21

5.           Yüreklendirme ve selam 4:1-23

Önsöz

Tanrı esinlemesiyle yazan haberci Pavlos, Roma’dan bu mektubu 60-64 yılları arasında kaleme aldı. Denizli’nin doğusunda, Honaz yakınlarında bulunan yıkıntılar Kolose* kentiydi. Roma’da tutuklu bulunan Pavlos Kolose*’de, Laodikya*’da ve Hierapolis*’teki (Pamukkale) inanlılara hem Tanrı’nın gerekli öğretisini belirtmek, hem de onları yüreklendirmek için bu mektubu yazdı (4:13,15,17).

Ortalıkta bir sürü yıkıcı öğreti dolaşmaktaydı. Bu çelişkili öğretiler Mesih’in tanrısal özelliğini ve yüceliğini gölgelemeyi, inanlıların kutsal yaşamını yozlaştırmayı amaçlıyordu (2:8,16,19). Bunların amacı Tanrı bağlılığını biçime sokmak, felsefeye dönüştürmekti. Mesih’in kişiyi kurtarışı ve yaşamı yenileyişi bu varsayımların yararsızlığını ortaya koymuştur (2:4-15).

Koloseliler’e ve Efesoslular’a yazılan mektuplarda bazı benzerlikler olmakla birlikte, ana konu ayrımlıdır. Efesoslular’a mektupta kilise topluluğu Mesih’in diri bedeni olarak, Koloseliler’e mektupta ise Mesih, topluluğun başı olarak tanımlanmaktadır.

Mektuptaki konular şöylece sıralanabilir:

1.           Selam ve teşekkür 1:1-8

2.           Dua 1:9-14

3.           Mesih’in sonsuzluğu öncesizliği 1:15-23

4.           Haberci Pavlos’un hizmeti 1:24-2:3

5.           Yıkıcı öğretilere verilen yanıt 2:4-15

6.           Sağlıklı yaşam ve tapınış 2:16-3:4

7.           Sağlıklı yaşam ilkeleri 3:5-17

8.           Sağlıklı ev ilişkileri 3:18-4:1

9.           Dua ve yaşam düzeni 4:2-6

10.      Kişisel haberler 4:7-18

Önsöz

Pavlos ikinci haber gezisinde Makedonya’nın merkezi Selanik kentine uğradı. Tanrı haberini yayarken ağır saldırıyla karşılaştığından kentten ayrılma zorunda kaldı (Habercilerin İşleri 17:1-10). Kısa sürede Selanik’te bir topluluk oluşmuştu. Yeni inanlılar daha başlangıçta ruhsal bir yöneticiden yoksundur. Duruma çok üzülen Pavlos Atina’dayken, öğrenci Timoteos’u oraya gönderdi (I.Selanikliler 3:1,2; Habercilerin İşleri 17:15,16). Timoteos yolculuğunu bitirip Korintos’a döndüğünde, Selanik topluluğuna ilişkin sevinçli haberler iletti Pavlos’a (I.Selanikliler 3:6; Habercilerin İşleri 18:5).

Oradaki inanlılar baskı ve saldırı karşısında gevşeyecek yerde dinçleşmişler, zorluklarını metinleşmeye ileten bir basamak kılmışlar. Mesih’e bağlılıklarında güçlenmiş, sağlam bir kilise topluluğu olarak Sevinç Getirici Haber’i başkalarıyla paylaşmaya koyulmuşlar. Sadece, haberci Pavlos’tan öğrenmek istedikleri belirli incelikler çıkmış karşılarına. Özellikle İsa Mesih’in ikinci gelişi ve Pavlos’un ayrılışından bu yana ölenlerin durumu kendilerini ilgilendiriyor. Pavlos Tanrı esinlemesiyle Korintos’tan Selanik topluluğuna ilk mektubu başlıca bu konulara eğilerek yazdı (Habercilerin İşleri 18:1).

Önsöz

Haberci Pavlos’un bu topluluğa yazdığı ilk mektubun ardından buradaki inanlıların yeniden bilgi istemesi üzerine Pavlos Tanrı esinlemesiyle ikinci mektubu kaleme aldı. 53-54 yıllarında yazılan bu iki mektup Pavlos’un kilise topluluklarına yazmış olduğu on üç mektubun ilk ikisidir. Her iki mektubun ana konusu, kilise topluluklarını yakından ilgilendiren eskatologya (çağın sonu) konusudur. Bu parlak olayın ışığında Mesih bağlısına düşen sorumluluk, yaşam kutsallığında, çalışkanlıkta ve sağlıklı ilişkilerde imanın kanıtını çevredeki insanlara göstermektir.

Önsöz

Tanrı esinlemesiyle Timoteos’a yazılan iki, Titos’a yazılan bir mektup daha önceki mektuplardan ayrı özellik taşır. Haberci Pavlos’un yaşlılığım kapsayan bu dönemle ilgili tarihsel bilgimiz yoktur. Habercilerin İşleri Pavlos’un daha önceki hizmet süresine ilişkin geniş bilgi sağlarken sonraki dönemden hiç söz etmez.

Habercilerin İşleri son bulurken Pavlos Roma’da, kendi kiraladığı bir evde tutukludur (28:30,31). Aradan iki yıl geçtikten sonra özgürlüğüne kavuşup yeniden gezilere çıktığı varsayılıyor. Sözü edilen mektuplardaki olaylar bu dönemi kapsar.

Timoteos’a yazdığı birinci mektuptan anlaşılacağı gibi, haberci Pavlos bir süre önce Efesos dolaylarını ziyaret etmiş. Makedonya’ya giderken Timoteos’a belirli görevler vererek onu Efesos’ta bırakmış (1:3). Timoteos’un çağrısı bazı kişilerin gerçeğe aykırı öğretiler yaymasını önlemeyedir. Bunun yanı sıra başka konulara da yer veriliyor bu mektupta:

Haberci Pavlos Mesih’in kendisini nasıl kurtardığını anlatıyor, duanın ön sırada yer tutan önemini belirtiyor. Kilise topluluğunda yöneticilerin ne tür insanlardan oluşması gerektiğini, topluluk içinde sıkıdüzenin (disiplin) nasıl uygulanacağını bildiriyor. Her çağda inanlıyı uğraştıran maddecilik (materyalizm) bunalımının göğüslenmesi gerektiğini vurguluyor. 65-67 yılları arasında yazılan bu mektup şöyle özetlenebilir:

1.           Pavlos’la Timoteos’un bağlantısı 1:1-20

2.           Toplantıda tapınış ve düzen 2:1-4:16

3.           Toplantıda sıkıdüzen 5:1-25

4.           Çeşitli sorunlar 6:1-21

Önsöz

Tanrı esinlemesiyle yazılan bu mektup haberci Pavlos’un en son yazısıdır. Yazar Pavlos bu İncil parçasını, idamını beklerken Roma’dan yazıyor (4:6). Mektubu alan Timoteos Efesos’tadır. Pavlos geniş bir alanı kapsayan gezilerinin sonunda yeniden tutuklanmış, Roma’da cezaevine atılmıştır. Bu dönem ‘Pavlos’un ikinci tutukluluğu’ diye bilinir. Pavlos gezisi sırasında Troas’ta bulunmuş, orada bazı eşyalar bırakmış. Timoteos’un bunları alıp Roma’ya getirmesini istiyor. Onun ivedilikle gelmesini üsteleyerek gözü yolda bekliyor (4:9,11,13,21).

Pavlos daha önce Miletos’a da uğramış, hizmet arkadaşlarından Trofimos’u orada hasta bırakmış. Korintos’a da uğramış olabilir (4:20). Girit’te bulunmuş (Titos’a Mektup 1:5). Bu açıklamalardan anlaşılacağı gibi, Pavlos Roma’da ikinci tutuklanışından önce birçok yere uğrayıp kilise topluluklarının sağlığıyla, yöneticilerin etkinliğiyle yakından ilgilenmiş. Saygın bir öndere yaraşan tutumu ve yükümlülük duygusunu genç öğütçülere örnek olarak sergiliyor.

I. Timoteos’ta olduğu gibi, bu mektupta da aykırı öğreticilere karşı uyarılar var (2:14,16,17,18,23; 3:8,13; 4:3,4). Bunlardan ikisi adlarıyla bildiriliyor (2:17), Firavun’un önünde Musa’ya direnen iki sihirbaza benzetiliyor (3:8). Olumsuz davranışlarıyla anılanlar da yazıda eksik değil. Yüzeysel dinselliği sergilerken iç yaşamı uygunsuzlukta bocalayanlardan yüz çevirmenin gereği belirtiliyor (3:1-5). Tanrı’ya hizmet sunanın lekesiz yaşam tutumu vurgulanıyor (2:22). Bu son mektup 65-67 yılları arasında yazılmıştır.

Önsöz

Haberci Pavlos’un Tanrı esinlemesiyle genç öğütçü Titos’a yazdığı bu mektup, Girit’te kilise topluluğuna yönetici atanan bir çalışma arkadaşına gönderiliyor (1:5). Bu genç, Pavlos’un iş arkadaşlarındandır (II.Korintoslulara Mektup 2:13; 7:6,13; 8:23), her bakımdan güvenilir, özverisiyle tanınan bir hizmet sunucudur (2:12-18; 8:16-18). Pavlos’un ikinci Roma tutukluluğu sırasında adı geçmekte (II.Timoteos’a Mektup 4:10). I. ve II. Timoteos mektupları arasında belirli bir tarihte yazılan bu mektup Dalmaçya kıyılarında Nikopolis’te kaleme alınmıştır. Pavlos bu mektupta Titos’u yanına çağırıyor. Pavlos bir Yahudi, Titos ise uluslardan gelme bir inanlıdır (Galatyalılara Mektup 2:3). Mesih’e ortak imanları bu iki kişi arasında sağlam bir bağ oluşturmuş (1:4), onları Tanrı tarafından beğenilir emek arkadaşları kılmış (II.Korintoslulara Mektup 8:6,16,17).

Mektuptan anlaşıldığı gibi, Pavlos Titos’la birlikte Girit’e gitmiş. Girit’teki kilise topluluklarına İhtiyarlar ataması için onu orada bırakmış. (Yeni kurulan kilise topluluklarına İhtiyarlar atamaya ilişkin bkz. Habercilerin İşleri 14:23.)

Pavlos genç öğütçü Titos’a, atanacak kişilerin (bunlar İhtiyarlar, Gözeticiler, Hizmet Görücüler diye bilinir) özel yaşamını ve bu yaşamın sağlıklı ayrıntılarını dikkatle anımsatıyor (1:6-9). Aynı konuyla ilgili olarak, Pavlos’un öbür genç öğütçü Timoteos’a yazdıklarına bakınız (I.Timoteos Mektup 3:1-15; II.Timoteos Mektup 2:24,25). Pavlos’a diri sözünü açıklayan Tanrı Kutsal Söz’ün kimlerce ve nasıl yayılması gerektiğini belirtiyor (II.Timoteos Mektup 2:2).

Önsöz

Haberci Pavlos Roma’dan Kolose’de yaşayan Filimon’a 60-64 yılları arasında yazdığı bu özel mektupta, efendisinden kaçtığı anlaşılan Onisimos’un bağışlanmasını duygusallıkla diliyor (bkz. Koloseliler 4:7-9).

Kolose’deki inanlılar Filimon’un evinde buluşurdu (2). Filimon’un inanlılara yardım ettiği, destek sunduğu biliniyordu (5-7,22). Kölelik ettiği evden kaçıp nefesi Roma’da alan Onisimos orada cezalı bulunan Pavlos’la karşılaştı, onun etkisiyle Mesih inanlısı oldu (10; bkz. Koloseliler 4:9). Onisimos evden kaçarken efendisine haksızlık etmiş, belirli bir parayı aşırmış (18). Filimon’un bu kaçak uşağı affetmesini, onu kucaklamasını isteyen Pavlos, kurtarıcı Mesih’in günahlıyı bağışlatmak için Baba Tanrı’yla günahlı insan arasında nasıl aracılık ettiğini anlamlı ve duygulu dille betimliyor (12-14).

Bu suçluluk olayı ve suçlunun affı için, onu seven bir yakını sevgiyle aracılık etmekte. Aracı Mesih’in kurtarmalığıyla affetme eylemini tanrısal esinle betimleyen aydınlatıcı bir olgudur bu. Mesih bağlılığında efendiyle kölenin kesin eşitliğini belgeleyen bu içtenlikli mektup düşkünü, umutsuzu, günahlıyı yüreklendiren, O’na iman edeni umut ve güven kapısına ileten duygulandırıcı bir betimdir bu yazı (16).

Önsöz

Bu mektup Tanrı’nın kendisine bağlı olanlarla çok önemli konularda konuşmasıdır. ilginçtir; esinlenen yazarın adı bile bilinmiyor. Mektubu alanların Mesih’e bağlılıkları yüzünden daha önce ağır baskılardan geçtiği belirtiliyor (10:32,34). Bunlar epeyi bir süre önce Yahudilik’ten Mesih bağlılığına geçmiş. Yeryüzünde yerleri yoksa da (6:11-12; 11:8-10) betim diliyle diri Tanrı’nın yücelerdeki kentine varmış bulunuyorlar (12:22). Yöneticilerinden bazıları yaşamdan ayrılmış (13:7). Mektup Tanrı esinlemesiyle 60-70 yılları arasında yazılmıştır.

Mektubu alanlar eğitilmiş, akıllı kişilerdir. Ne var ki, başlangıçta içtenlikle sarıldıkları imanda gevşekliğe sürüklenmişler (5:11; 6:12). Önceki içtenliği bırakmışlar (3:6,14; 10:23,35), ruhsal gelişmenin gereğini unutmuşlar (5:12-14), toplantılara katılmayı savsaklamışlar (10:25). Kısacası, Yahudiliğe, töreciliğe dönme tehlikesiyle karşı karşıyalar.

İnanlıların geriye dönme tehlikesine karşı uyarılarak yüreklendirilmesi mektubun ağırlık noktasıdır. Eski Antlaşma’nın dinsel uygulamalarla ilgili bütün koşulları Yeni Antlaşma’da İsa Mesih’in bağışlamalık sunusuyla bütünlüğe ermiştir. Bunu bırakıp yeni baştan Yahudiliğin sonuç sağlayamayan törelerine dönüş, doruktan aşağı yuvarlanıştır. Onların geride bıraktığı törecilik hem yetkinlikten ırak, hem de zamana kısıtlıdır. Mesih inancı ise yetkinlik (7:9) ve sonsuzluk sağlayıcıdır (5:9; 9:12,15; 13:20), vaktin zamanın ötesindedir (13:8; 1:12b; 7:25b).

İsa Mesih’in yücelerdeki etkin başrahipliği ve sağladığı kurtarış her yetkiden üstündür, kalıcılığıysa sonsuzları kucaklamaktadır (5:9; 9:12,15; 13:20; 9:14; 10:14).

Bu mektup şöyle özetlenebilir:

1.           Mesih’in öncesizliği, 1. ve 2. bölümler

2.           Mesih başrahipliğinin öncesizliği, 3:1-10:18

3.           Mesih’in sunusu Tanrı katına girişimizi sonsuzlar sonsuzu sağlamıştır, 10:19-12:29

4.           İsteklendirme, 13. bölüm.

Önsöz

Bu mektup kişisel yaşamda uygulamaya yönelik inancın, sağtöre ilkeleriyle denkleşen Tanrı bağlılığının işlerlikli göstergesidir. Tanrı esinlemesiyle mektubu yazan Yakup’tur. Yazılış tarihi 50’li yıllar dolayındadır. Yakup Yeruşalim’de inanlılar topluluğunun ileri gelenlerindendi (Habercilerin İşleri 15:19-23). Mektup Yahudiye bölgesi dışında yaşayan tüm inanlılara yazıldı. Ana konusu 1:27 ve 2:26’da vurgulanmıştır. Mektup doğadan alınan tanımlarla, benzetilerle, sağtöre ve aktöre örnekleriyle doludur. Birçok öğüdü içeren bu mektubun tezi, sevgiyle kanıtlanmayan inancın boşluğu ve geçersizliğidir. Yazar bu gereği önemsememeye karşın inançlarına toz kondurmayanları sert dille kınıyor.

Mektup kişinin göze çarpmayan günahlarını açığa çıkarmakta, Tanrı bilgeliğiyle donatılmanın gereğini belirtmektedir. Bu günahlar şöyle sıralanır: Para sevgisi, muhtaca ilgisizlik, varlığın yol açtığı kendini beğenme (2:2-4), büyüklenme (4:4-6), dünya ile dostluk, sabırsızlık, dille yakınma (5:7-11), kara çalma, huysuzluk (3:1-12; 4:11,12), sömürücülük, çıkarcılık (5:1-6). Bu mektubun teziyle koşut sayılabilecek bir Eski Antlaşma parçası, Amos peygamberin sosyal adalet uygulamalarına eğilerek bunları koşullandırmasıdır. E.A.’da gür ve korkusuz dille konuşan Amos muhtaca, ezilene, dışlanana karşı kayıtsız kalan egemen kuşakları dokunaklı sözlerle adamakıllı kınayan bir yazar niteliğiyle tanınır. Yakup da aynı dille, sosyal adalet konularına eğiliyor. Bu mektup çağdaş insana sesleniyor; güncel bunalımlara, sağlıksız ilişkilere parmağını basıyor.

Sağduyulu, işlerlikli incelikle, sosyal yükümlülüklerle, ödünsüz ilkelerle yüklü olan bu yazı şöyle geliştirilmekte:

1.           Gerçek inancın özellikleri 1. bölüm

2.           Sınavı veremeyen inancın görünümü 3. ve 4. bölümler

3.           Uyarı, öğüt, öğretim 5. bölüm.

Önsöz

Öğrenci Petros’un ilerlemiş yaşta Tanrı esinlemesiyle Roma’dan yazdığı bu mektup, Anadolu’daki dağınık inanlıların tümüne yöneltilmiştir (5:13; 1:1,2). Petros bu mektupla kardeşleri desteklemeyi (Luka 22:32) ve Rab’bin sürüsünü gütmeyi amaçlar (Yuhanna 21:15-17). Genel konu işkenceler ortasında parlayan yengiyle ilgilidir. İşkence çeken İsa Mesih yetkin örneğimizdir (4:1). İşkence konusu mektupta yaklaşık on beş kez geçmekte. Mesih bağlısının gücü ve desteği diri imanıdır; kıvancı ise sevgisi ve yengisidir (1:5-8). Tanrı’nın inanlılara ilişkin tasarısı peygamberleri, hatta melekleri bile imrendirir (1:10-12).

İnanlının yaşamı bu kurtuluş ilişkisinde belirmeli (1:13-25; 2:18). Tanrı’yı yücelterek açıklanmalı (2:9-17). İnsan ilişkilerinin bütünü Mesih’in örnek tutumundan etkilenmeli (2:18-3:1-12). İşkenceler Mesih’in çektiği işkencelerle uygunlukta olmalı (3:13-19), tanrısal ziyaret gününün yakınlığına tanıklık etmeli (2:12).

Mektupta Mesih’in kişiliğiyle ilgili yüreklendirici özellikler inanlıya cesarettir. Mesih umut kaynağıdır (1:3), kurban olarak sunulan Kuzu’dur (1:19), Köşe Taşı’dır (2:6), örneğimizdir (2:21). İşkenceleri büyük yüreklilikle karşılayandır O (2:23), günahlarımızı taşıyandır (2:24), canın Çobanı’dır (2:25), yücelenen Rab’tır (3:22). Mektup şu başlıklar altında özetlenebilir:

1.       Görkemli kurtuluş 1:1-21

2.       Kurtulanın çarpıcı yaşamı 1:22-2:8

3.       Kurtulanın görevleri 2:9-3:13

4.       Yoğun acılarda dayanak 3:14-4:19

5.       Uyarı ve isteklendirme 5. Bölüm

Önsöz

Öğrenci Petros’un ilerlemiş yaşta, kapsamı çok geniş olan inanlılar topluluğuna Tanrı esinlemesiyle yazdığı bu mektup, inanlıları yıkıcı öğreticilere karşı uyarmakta, bunların öğretisinden kaynaklanan yaşamsal biçimsizliği sert dille kınamakta, alaycıları da sergilemektedir (2. ve 3. bölümler). Bu yazının II.Timoteos mektubuna ve özellikle Yahuda’nınyazdığı kısa ve özlü mektuba benzerliği belirgindir.

Sağlıklı iman yaşamı yedi önemli aşamayla bütünlüğe ulaşır (1:5-8). Mesih’e ilişkin öğreti somut kanıtlardan, Kutsal Yazılar ise Tanrı’dan kaynaklanmıştır (1:16-21).

Kafayı zehirleyen öğreticiler daha önceki kandırıcıların örneği uyarınca bir yandan eylemlerini sürdürüyor, öte yandan da kendi yıkımını hazırlıyor (2. bölüm). Alaycıların tutumu Tanrı düzenini ve tasarısını sarsamayacak. İsa Mesih’in yeniden gelişiyle ilgili gelişimler bunun kanıtıdır. Hiç kimsenin mahvolmasını istemeyen Tanrı katlanış gösteriyor (3. bölüm). İnanlıların isteklendirilmesi, yüreklendirilmesi mektupta temel konudur (3:17,18). Bu yazı şu başlıklar altında özetlenebilir:

1.       Ruhsal yaşam 1. bölüm

2.       Yalancı öğretmenler, bozuk özyapı 2. bölüm

3.       Alaycıların sonu 3. Bölüm

Önsöz

İsa Mesih’in en yakın öğrencisi Yuhanna’nın birinci yüzyıl sonlarında, ileri yaşlarda Tanrı esinlemesiyle yazdığı mektuplar Efesos’ta kaleme alınmış olabilir. Bu genel mektupta özellikle şu kullanımlar göze çarpıyor: Çocuklarım (2:1,18,28; 3:7,18; 4:4; 5:21), sevgili kardeşlerim (3:2,21; 4:1,7,11). Mektubun yazılmasını gerektiren dört neden dikkati çekiyor:

1-          İnanlılara özgü ortak sevgiyi doruğuna erdirmek (1:4),

2-          İnanlıları günahtan beri tutmak (2:1),

3-          İnanlıları yalancı öğreticilere (Gnostikler) karşı uyarmak (2:26),

4-          İnanlıların Mesih’e imanını güçlendirmek ve sonsuz yaşam güvenliğini vurgulamak (5:13).

Mektupta en çok rastlanan sözler şunlardır: Ruhsal paydaşlık, bilgi, sevgi, kalmak, durmak, barınmak, Tanrı yaşamdır, Tanrı sevgidir, Tanrı ışıktır. Tanrı’nın öz nitelikleri inanlının kutsallığa ve sevgiye özlemini, bağlılığını gerektirir.

İnanlının kurtuluşu, güncel Tanrı bağlılığı, sonsuz yaşam güvenliği ruhsal bilgiden esinlenir. Bilgi, bilmek sözleri otuzu aşkın kez geçmektedir (2:29; 5:18; 3:2,5,14,24; 5:13,15,vb.). Bu mektup şu başlıklar altında özetlenebilir:

1.       Tanrı yaşamdır, ışıktır 1. ve 2. bölümler

2.       Tanrı gerçektir, sevgidir 3. ve 4. bölümler

3.       Kötülüğe üstün gelmenin ön ilkesi imandır, sevgidir 5. bölüm.

Önsöz

Öğrenci Yuhanna’nın ilk mektubuyla aynı dönemde kaleme aldığı ikinci mektup, seçilmiş bayanla çocukları diye tanımlanan inanlılara yazılmıştır. Sevgi sözü dört, gerçek sözüyse beş kez geçer. Bu mektubun esinlenişinde beliren neden, inanlıları kandırıcı öğretilere karşı uyarmak, onlara bu tür öğreticilerden sakınmalarını anımsatmaktır (7,11). Mektup şöylece özetlenebilir:

1.           Tanrı gerçeğinin inanlılara etkisi 1-6

2.           Dünyadaki aldatı 7-11

3.           Ruhsal paydaşlığa duyulan özlem 12,13.

Önsöz

Öğrenci Yuhanna’nın Tanrı’dan esinlenerek yazdığı üçüncü mektup daha öncekinin yazıldığı dönemde iletildi. Bu özlü mektup Gaios’a doğrultuluyor. Ayrıca Dimitrios ve Diotrifos adlarına da rastlanılıyor. Gaios Romalılara mektupta adı geçen kişi olabilir (16:23). Kendisi çok sevgili bir kardeş (1,2), gerçek bağlısı (3,4), konukseverliğe önem veren bir inanlı (5,6). Kilise topluluğunda önderliği dikkati çekici..

Diotrifos üstünlük taslayan (9), habercileri çekemeyen, dedikodu çıkaran, toplulukta derebeyi kesilen biri. Haberci Yuhanna’dan sert bir azarı hak ediyor (10). Öte yandan Dimitrios adında ona ilişkin herkesçe iyi tanıklık edilen, gerçeğe bağlılığıyla bilinen bir kişiden de söz edilir (12).

Mesih’in Sevinç Getirici Haberi’ni yaymak için yola çıkanlara kolları açmak, gerçeğe hizmet etmektir (7,8). Onları sevgiyle karşılamak Tanrı’yı sevindirmektir. Diotrifos bu insanları yalnız kabul etmemekle kalmıyor, onları kabul etmek isteyenlere de engel oluyor. Yazar ruhsal paydaşlık için taşıdığı özlemi belirterek, bu kısa mektubu doruğa getiriyor (13,14).

Önsöz

Tanrı esinlemesiyle gelen mektubun yazarı Yakup’un kardeşi Yahuda’dır (bkz, Markos 6:3; Galatyalılara Mektup 1:19; Habercilerin İşleri 1:14). Mektubun içeriği Petros’un II. mektubuyla çağrışımdadır.

İnanlılar topluluğunu kandırıcı ve yıkıcı öğreticilere, onların öğretisinden kaynaklanan kargaşalıklar zincirine karşı uyaran bu mektupta, içeriye dalan soysuzların zehirleyici tutumu sergilenmekte (3,4), geçmişteki soysuzlardan birçok örnekle söz edilmekte (5-7).

Bu pervasızların taşıdığı özellikler, daha önceki soysuzlarınki gibidir (8-16). Bunların gelişi önceden bildirilmişti (17-19). Bu tuzaklara karşı Mesih inanlısının tutumu ne olmalı? Mesih inancı salt şuna inanırım buna inanırım konusu değil, Tanrı kutsallığına uyan, kutsallığı benimseyen, yaşamın her ayrıntısında içten oluşan dıştan açıklanan sağlam özyapıyla (karakter) kanıtlanır (20-23). Mektup inanlılara doğrultulan içtenlikli bir kutluluk dileğiyle doruklanır (24,25).

Önsöz

Kutsal Kitap’ın son yazısı (Apokalypsis: Açıklama, gösterme, bildirme) eskatologya* ile ilgilidir. Çağdaş okuyucuyu uğraştıran betimlemeler, simgeler, tanımlarla doludur. Bugün anlaşılması güç olan bu soyut açıklamalar, Vahiy’in yazıldığı dönemde okuyucunun kolaylıkla anlayabileceği bir yazı biçimidir.

Tanrı esinlemesiyle birinci yüzyılın sonlarında bu parçayı yazan kişi kendini Yuhanna diye tanıtır. Bu göksel açıklamanın içeriğini Tanrı İsa Mesih’e verdi. O da gönderdiği bir melek aracılığıyla uşağı Yuhanna’ya bildirdi (1:1,2). Konu kısa zamanda olacak olayları kapsamaktadır. Çağların sonuyla ilgili olduğundan, buna eskatologya*yazısı denir.

Bu yazı dirilip göklere yükselen Mesih’in Anadolu’daki yedi kilise topluluğunun meleğine (vaizine) gönderdiği yedi bildiriyle başlar (beşi uyarı, ikisi övgü). Okuyucu bundan sonra Tanrı’ya ve Kuzu’ya ilişkin görmelerle (4:1-5:14), ardından yedi mühürle, bunların açılmasında da yedi görmeyle karşılaşır (6:1-8:1).

Bunları yedi boru sesi ve boruların ötüşünde yedi görme izler (8:2-9:21; 11:15-19). Altıncıyla yedinci mühür ve boru sesi arasında olayların gelişimi anlatılırken değişik bir durumla yüz yüze geliriz (7:1-17; 10:1-11:14). Daha sonra Yuhanna gökte ulu bir görmeyle karşılaşır (12:1-8). Tanrı’ya karşı çıkan üç canavar (12:9-13:1-18), Siyon Dağı’nda Kuzu’yla bağlıları (14:1-20), yedi altın tasta yedi büyük sıkıntıyı taşıyan yedi melek görür (15:1-16:21).

Ardından başka yargılamalar gelir (17:1-19:21). Kitap Kuzu’nun kesin yengisiyle son bulurken, bin yıllık Mesih hükümranlığı ve yeni gök, yeni yer, yeni Yeruşalim belirir (20:1-22:21). Kurulu düzende eşi benzeri görülmemiş, yüceden inen kendine özgü görkemli bir kent.